Мидың шайқалуы – биіктіктен басына құлаған кезде, бастың соққылары немесе көгеруі кезінде пайда болатын тіндердің жарақаттануы және мидың белсенділігі. Көп жағдайда миды қорғайтын бас сүйегінің сүйектеріне сыртқы зақым болмағанына қарамастан, жарақат нәтижесінде мидың өзі зақымдалады. Мида кішігірім қан кетулер пайда болады және ми тіндері ісінеді.
Ми шайқалу сананың лезде жоғалуымен көрінеді, ол қысқа мерзімді болуы мүмкін немесе бірнеше сағатқа, тіпті күндерге созылуы мүмкін; сонымен бірге тыныс алу мен импульстің бұзылуы жиі байқалады.
Мидың шайқалуының негізгі симптомы болып табылатын ессіздік жәбірленушінің өліміне әкелуі мүмкін өте қауіпті сәттерді тудырады. Есін жоғалтқан жағдайда жәбірленушіге ең алдымен тілі шұңқырмен тұншығу қаупі төнеді; есінен танып, шалқасынан жатқан адамда тіл батып, мұрын-жұтқыншақтағы тыныс алу жолының кіреберісін жабады. Тағы бір қауіпті сәт – құсу кезінде тыныс алу жолдарына құсудың түсуі, бұл да ми шайқалу белгілерінің бірі болып табылады.
Алғашқы көмек. Зардап шеккен адамның өмірін сақтап қалу үшін, ең алдымен, тыныс алу жолдарының өткізгіштігін сақтау қажет. Есінен танған адамды бүйіріне немесе арқасына жатқызады, басын бүйірге бұру керек; бұл позиция пайдалы, себебі ол жәбірленушіні батып кеткен тіл немесе құсу арқылы тұншықтырып алудан сақтайды. Зардап шегушінің басына суық компресс қойылады. Таяз, ысқырықты тыныс алу немесе мезгіл-мезгіл тыныс алу кезінде дереу қалпына келтіру шараларын қабылдау керек – жәбірленушіге жасанды тыныс беріледі, ал импульс әлсіреген болса, жүрекке массаж жасайды.
Ешбір жағдайда есін жоғалтқан жәбірленушіге сусын беруге тырыспаңыз! Егер ес-түссіз жатқан адамның аузына сұйықтық құйылса, онда бронх пен өкпеге ағып жатқан сұйықтық оны тұншықтыруы мүмкін.
Миы шайқалған әрбір зардап шегуші тез, бірақ барлық сақтық шараларын сақтай отырып, медициналық мекемеге жеткізілуі керек, ал зардап шегуші ілесіп жүретін адам болуы керек. Тасымалдау кезінде, егер зардап шеккен адам әлі ес-түссіз болса, оны тұрақтандырылған күйге жатқызу керек, қажет болған жағдайда осы уақыт бойы жасанды тыныс алу, тіпті жүрек массажын жасау керек.
